Di tích Thương Cảng Vân Đồn – nơi ghi dấu ấn thương mại thời xưa
Huyện Vân Đồn đang sở hữu kho di sản văn hoá vô giá với những di tích của người tiền sử, những di sản văn hoá phi vật thể vùng miền. Trong đó phải kể đến Di tích Thương cảng Vân Đồn, nơi được cho là một trong những xuất phát điểm con đường tơ lụa trên biển đã góp phần làm phong phú thêm nguồn lực tri thức, kho tàng văn hoá của cư dân vùng biển đảo.
Lịch sử hình thành và phát triển của di tích Thương Cảng Vân Đồn
Di tích Thương cảng Vân Đồn được thành lập từ khoảng năm 1149 đời vua Lý Anh Tông. Tuy nhiên, phải đến dưới thời Trần, thương cảng này mới thực sự phát triển mạnh mẽ, đồng thời trên 2 phương diện là trung tâm giao thương quốc tế và là vị trí trọng yếu của an ninh quốc gia vùng biển Đông Bắc. Giai đoạn phát triển cực thịnh của thương cảng là từ thế kỷ 13-16.
Vân Đồn là thương cảng đầu tiên của nước Đại Việt, không chỉ hoạt động đơn tuyến với chỉ một bến cảng duy nhất mà là một hệ thống các bến bãi, vụng đỗ tàu liên đới với nhau. Trung tâm của thương cảng có phạm vi 200km2, ở vùng vịnh Bái Tử Long, thuộc địa bàn xã Thắng Lợi, Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng, huyện Vân Đồn. Vùng Cống Đông – Cống Tây (xã đảo Thắng Lợi, huyện Vân Đồn) là trung tâm một thời của thương cảng Vân Đồn.
Di tích Thương cảng Vân Đồn trong suốt hơn 700 năm lịch sử tồn tại của mình không chỉ là một bến cảng đơn lẻ mà là hệ thống các bến bãi, vụng đỗ tàu liên quan với nhau. Việc bố trí cảng ở nhiều địa điểm như vậy có tác dụng giảm lưu lượng tàu thuyền tập trung quá đông vào một bến, đồng thời quy định cụ thể nơi đỗ của tàu thuyền, nhất là tàu ngoại quốc, tránh đỗ xen kẽ để dễ dàng trong việc quản lý giám sát.
Suốt gần 7 thế kỷ, thương cảng Vân Đồn đông đúc tàu buôn đến từ Trung Quốc, Nhật Bản, Mông Cổ, Philippines và châu Âu. Hàng hóa theo tàu nước ngoài xuất đi chủ yếu là trầm hương, ngọc trai, ngà voi, vỏ quế, sừng tê giác, vàng, bạc, đồng, diêm tiêu, hải sản… Hàng hóa nước ngoài nhập vào là gấm vóc.
Trải qua thời gian và sự bồi lắng của biển cả, diện mạo sầm uất của thương cảng Vân Đồn xưa không còn. Hiện trong lòng đất, trên bờ vụng tại các bến thuyền cổ vẫn còn hàng triệu mảnh sành sứ, nền nhà, nền đình, nền chùa, tiền đồng cổ.
Di tích Thương Cảng Vân Đồn – nơi phát hiện nhiều hiện vật có giá trị về một thời sầm uất
Ngày nay, có rất nhiều hiện vật quý như tiền xu, tàu thuyền, đồ gốm, ngư cụ… hiện được lưu giữ, trưng bày tại một khu vực riêng của Bảo tàng Quảng Ninh, đã giúp tái hiện rất chân thực về hoạt động sầm uất của di tích Thương cảng Vân Đồn xưa. Thế nhưng các hoạt động bảo vệ, quản lý và phát huy giá trị di tích mới được quan tâm triển khai mạnh thời gian gần đây.
Đặc biệt, năm 2021, UBND tỉnh phê duyệt Đề cương nhiệm vụ xây dựng hồ sơ khoa học để gửi Bộ VH-TT&DL, đề nghị Chính phủ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đối với Quần thể di tích lịch sử Thương cảng Vân Đồn. Với những giá trị lịch sử, ngày 24/10/2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1225/QĐ-TTg về việc xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt đối với Di tích lịch sử quần thể Thương cảng Vân Đồn.
Xem thêm
Tiềm năng du lịch hấp dẫn của di tích Thương Cảng Vân Đồn
Hiện nay, Di tích Thương Cảng Vân Đồn là một điểm thăm quan tại Quảng Ninh thu hút nhiều khách du lịch, vừa để chiêm ngưỡng những tiến bộ và phát triển của một vùng cảng đã được hình thành từ rất lâu đời, lại vừa có thể thư thái trong vịnh Bái Tử Long hay những đảo lớn nhỏ khác nhau. Tới đây, bạn còn có thể nghe thêm những câu chuyện về sự tích các, chiến thắng của nhà Trần về chiến công chống quân Nguyên.
Thương cảng cổ Vân Đồn gồm các bến Cái Làng, bến Cống Cái, bến Con Quy, bến Cái Cổng, bến Cống Yên, bến Cống Hẹp, bến Gạo Rang,.. đều nằm ở những vùng nước sâu, rộng và khá lặng sóng.
Đặc biệt, ngay gần cảng, một số nhà đầu tư tư nhân cũng nhanh chóng phát triển nhiều nhà nghỉ, khách sạn phù hợp với thị hiếu, đặc biệt thường xuyên có nhiều khách sạn Quảng Ninh giảm giá trong mùa du lịch, mùa lễ hội để phục vụ du khách tham quan và nhiều thương nhân công tác. Đặc biệt, trong hệ thống các khách sạn được xây dựng, nhà hàng cũng phục vụ các đặc sản bởi tài chế biến ẩm thực của những vị đầu bếp chuyên nghiệp cùng không gian ấm cúng, thân thiện.
Di tích Thương cảng Vân Đồn không chỉ là một biểu tượng của lịch sử thương mại sôi động mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa quý báu của tỉnh Quảng Ninh. Qua những dấu ấn kiến trúc và di vật còn lại, du khách có thể cảm nhận được sự giao thoa văn hóa và sự phát triển của dân tộc qua các thời kỳ. Nếu có dịp, hãy thử khám phá và trải nghiệm vẻ đẹp của di tích Thương cảng Vân Đồn để hiểu hơn về một thời hoàng kim của lịch sử dân tộc.
