Nằm giữa vùng biển bao la của tỉnh Quảng Ninh, Đình Quan Lạn không chỉ là một điểm đến tâm linh mà còn là chứng nhân lịch sử của nền văn hóa dân tộc. Với kiến trúc độc đáo và không gian linh thiêng, ngôi đình đã ghi dấu những câu chuyện về cuộc sống và tâm tư của người dân nơi đây. Trong hành trình tìm về di sản văn hóa này, du khách sẽ được khám phá không chỉ vẻ đẹp cảnh quan mà còn hiểu thêm về giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc. Hãy cùng Hạ Long Media khám phá thêm qua bài viết.
Đình Quan Lạn Quảng Ninh – hành trình tìm về cội nguồn văn hóa
Quan Lạn không chỉ là một danh thắng, một di sản thiên nhiên, mà khi đến đây khách thăm quan còn có cơ hội tìm hiểu và khám phá những giá trị lịch sử được lưu giữ từ thủa sơ khai của hòn đảo xinh đẹp này. Nổi bật trong số đó chính là đình Quan Lạn – ngôi đình với lối kiến trúc độc đáo, mang đậm bản sắc văn hoá của cư dân vùng biển.
Lịch sử hình thành và vị trí của ngôi Đình Quan Lạn
Đình Quan Lạn tọa lạc trên bến Đình – bến thuyền trung tâm xã đảo Quan Lạn thuộc huyện đảo Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, cách Cẩm Phả 35km. Tuy nằm khá xa đất liền nhưng đình Quan Lạn vẫn thu hút đông đảo khách thăm quan trong và ngoài nước tới thăm hàng năm.
Đây là ngôi đình duy nhất ở Việt Nam thờ tượng Vua Lê Anh Tông – vị vua có công thành lập ra trang, trấn Vân Đồn vào năm 1149 và thờ vị tướng tài ba Trần Khánh Dư – người trấn ải Vân Đồn. Ngoài ra Đình còn thờ Dương Không Lộ và “Tứ vị thánh nương”, tương truyền, đây là những vị thần đã che chở cho ngư dân trong vùng. Các vị bô lão trong làng còn cho biết thêm, hiện tại đình còn giữ 18 đạo sắc phong của các thời vua Nguyễn như Thiệu Trị, Tự Đức, Duy Tân, Bảo Đại ghi rõ công đức của các bậc tiên liệt.
Ngôi đình được xây dựng lần đầu tiên vào Thời Hậu Lê (thế kỷ XVII) trên bến Cái Làng, vốn là trung tâm của thương cảng cổ Vân Đồn. Sau đó đình được di chuyển về thôn Nam. Tuy nhiên, theo người dân trong làng vị trí tọa lạc như vậy chưa hợp phong thủy nên việc làm ăn của cả vùng không tốt, các gia đình thường hay bất đồng, xảy ra cãi cọ. Vì thế vào thời Nguyễn (năm Thành Thái thứ 12) đình đã được chuyển về xây dựng tại thôn Đoài và được đặt tên là Đình Quan Lạn 2.
Vị trí tọa lạc của ngôi đình lúc này được xem là đắc địa: đình có hướng Tây, xoay mặt ra biển. Phía trước Đình có ba ngọn núi Sao Trong, Sao Ngoài, Sao Ơn làm bức bình phong tự nhiên và phía sau lưng là năm quả núi khác làm chỗ dựa vững chắc. Đây là thế đất đẹp “Tiền Tam thai, hậu Ngũ nhạc” không mấy khi gặp trong xây dựng các công trình tín ngưỡng từ trước tới nay.
Kể từ lần di chuyển cuối cùng này, dân làng làm ăn thuận buồm xuôi gió, bình an, mạnh khỏe, cuộc sống thuận hòa hơn. Điều này cho thấy Đình Quan Lạn không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa, tâm linh cộng đồng mà nơi đây còn gắn bó mật thiết và chứng kiến những biến đổi đời sống của người dân trên đảo.
Xem thêm
Kiến trúc Đình Quan Lạn – nét nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc
Khi du khách chiêm ngưỡng tổng thể kiến trúc đình Quan Lạn sẽ dễ dàng nhận ra giá trị của kiến trúc đình làng Việt Nam qua các thời kỳ. Đình Quan Lạn, như nhiều đình nổi tiếng thế kỷ XVI-XVII, vẫn giữ nguyên mặt bằng hình chữ nhật tựa chữ “Nhất”. Tòa đại đình bề thế, với mái cong đầu đao, tạo nên vẻ hoành tráng giữa không gian thoáng đãng.
Đặc biệt, sự di chuyển thứ ba dưới thời Nguyễn (thế kỷ XIX) đã tạo nên hậu cung nối thêm phía sau, hình thành kiến trúc kiểu chữ “Đinh”. Trong ba gian hậu cung không có hệ thống cột kèo gỗ truyền thống, tạo cảm giác chắp nối mà không ảnh hưởng đến đại đình. Hệ thống trấn song phía trước được thiết kế thông thoáng, mang lại ánh sáng và gió mát, khác biệt với nhiều đình khác, đình Quan Lạn tọa lạc trước biển, giúp công trình vững chãi trước phong ba.
Bên trong đại đình còn dấu vết của hệ thống sàn gỗ chống ẩm, tuy không còn nguyên vẹn. Những hàng cột vẫn hiện rõ hệ thống mộng, trong khi mái đình lợp ngói liệt đã rêu phong cổ kính, tạo nên vẻ đẹp duyên dáng. Mái đình xòe rộng, giảm chiều cao nhưng vẫn thanh thoát, với các lớp ngói chạy theo đường cong bốn đầu đao.
Hệ thống cột gỗ được dựng trên nền đá tảng, giằng với nhau bằng các chi tiết chắc chắn. Kiến trúc tài tình cho phép tháo rời mà vẫn giữ nguyên form. Đình Quan Lạn, với ba lần di chuyển, vẫn là bản sao hoàn hảo của ngày khởi dựng, sử dụng loại gỗ quý hiếm chỉ có trên núi đá ngoài biển.
Ngoài ra, đình Quan Lạn là công trình nghệ thuật với điêu khắc tinh xảo từ những khối gỗ lớn nhỏ, thể hiện tài năng của các nghệ nhân. Những đường chạm khắc sống động, từ rồng uyển chuyển đến hoa lá, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật độc đáo và quý giá, xứng đáng là “báu vật quốc gia”.
Lễ hội Đình Quan Lạn – hoạt động thú vị nhất định phải thử khi đến với Quảng Ninh
Đình Quan Lạn nơi làng biển đường như không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc, điêu khắc mà còn là nơi diễn ra hoạt động văn hóa tinh thần đặc sắc với lễ hội đua thuyền từ ngày 10 đến 20 tháng 6 Âm lịch hàng năm.
Đình Quan Lạn không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo mà còn là biểu tượng sống động của văn hóa và lịch sử vùng biển Quảng Ninh. Việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa này là trách nhiệm của mỗi chúng ta, nhằm bảo vệ những ký ức và bản sắc văn hóa quý báu cho các thế hệ mai sau. Nếu có dịp, hãy thử khám phá và trải nghiệm vẻ đẹp hoài niệm tại Đình Quan Lạn, nơi lưu giữ những dấu ấn lịch sử và văn hóa đặc sắc của dân tộc.
