Bánh ngải Bình Liêu không chỉ là một món ăn, mà còn là biểu tượng văn hóa độc đáo của người Tày ở vùng đất Quảng Ninh. Với hương vị thơm ngon từ ngải cứu cùng những nguyên liệu tự nhiên, món bánh này đem lại trải nghiệm ẩm thực đặc sắc, gắn liền với truyền thống và phong tục tập quán của cộng đồng nơi đây. Hãy cùng Hạ Long Media khám phá hành trình tìm hiểu về món ngon mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc này qua bài viết.
Đôi nét về bánh ngải Bình Liêu – hương vị đặc trưng của cao nguyên
Bình Liêu là huyện miền núi có khí hậu mát mẻ và nhiều cảnh quan đẹp được các du khách ví như một “Sapa thu nhỏ”. Đến Bình Liêu hôm nay, nhiều người được thăm những địa điểm du lịch thú vị như đường biên giới, thác Khe Vằn, Khe Tiền, núi Cao Ba Lanh, Cao Xiêm.
Bên cạnh đó, du khách cũng có cơ hội được thưởng thức những món ăn thú vị mang đậm bản sắc Bình Liêu như: miến dong, cá suối cuốn lá lốt, nặm sẩm, bánh gio, bánh ngải….Trong đó, món bánh ngải được coi như một kết tinh của đất trời và là một phần quan trọng trong nền văn hóa ẩm thực của dân tộc Tày, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Nguyên liệu làm nên bánh ngải Bình Liêu
Bánh ngải Bình Liêu được làm bằng lá ngải cứu non và ngọn ngải cứu với bột gạo nếp. Ngải cứu còn được gọi là thuốc cứu, ngải diệp, là cây thân thảo, có thể sinh tồn trong nhiều năm. Lá ngải cứu có tác dụng cầm máu, trị nhức đầu, đau bụng, nôn mửa, sát trùng, kháng khuẩn,…
Công dụng của chiếc bánh ngải Bình Liêu
Với những công dụng kể trên, người Tày ở Bình Liêu đã tận dụng loại thực phẩm gần gũi với đời sống của bà con để làm nên món bánh ngải thơm ngon, dẻo ngọt này. Loại bánh này được người dân sử dụng như một vị thuốc điều hòa khí huyết, chống đau đầu, cảm cúm, nên được bày bán tại chợ chỉ với giá 3000đ/cái, nhất là vào những ngày chợ phiên (chủ nhật hàng tuần).
Cách chế biến bánh ngải Bình Liêu và những lưu ý cần biết
Bánh lá ngải kén gạo, không phải bất kỳ loại gạo nào cũng làm được bánh. Muốn bánh thơm, dẻo phải chọn loại nếp nương và không được lẫn gạo tẻ. Đường để chấm bánh cũng phải là đường phên có màu vàng, ngọt và không có sạn. Ngải cứu phải chọn lá non, tươi.
Lá ngải rửa sạch, cho vào nồi nấu với nước tro, để có nước tro tốt, người Tày, chọn tro sạch, tốt nhất là tro tre nứa, hoặc tro vỏ đậu xanh. Tro sạch được lèn vào rá. Người ta đổ nước từ từ vào tro cho ngấm dần rồi chảy xuống chậu. Lá ngải đun trong nước tro rất chóng nhừ. Sau khi đun nhừ, đổ lá ngải ra rá, rửa nhiều lần cho sạch nước tro, nhặt bỏ xơ, vắt kiệt nước rồi nắm thành từng nắm bằng nắm tay. Sau đó cho vào cối giã nhuyễn.
Gạo làm bánh được vo và ngâm trong nước ấm khoảng 6-8 tiếng sau đó vớt ta để ráo nước rồi cho vào chõ đồ chín thành xôi. Trong quá trình đồ, khi lên hơi, người ta thường tưới thêm lần nước (nước sôi) để khi giã bánh sẽ dẻo hơn. Khi xôi đồ chín được giã đều trong cối đá hoặc cối gỗ cùng lá ngải đã giã nhuyễn từ trước, xôi phải giã ngay lúc còn nóng thì bánh mới mền, mịn và dẻo.
Nhân bánh chính là bí quyết tạo ra hương vị thơm ngon cho chiếc bánh. Nhân bánh được làm từ vừng đen rang chín giã nhỏ trộn với đường phên đã được làm chảy trên bếp nóng và để đặc lại.
Sau khi xôi được giã nhuyễn, các bà, các mẹ sẽ nhanh tay múc ra mâm để nặn bánh. Những chiếc bánh nóng hổi được phết một lớp sáp (sáp ong) để giữ độ bóng, dẻo, thơm và để chúng không dính vào nhau. Để bánh có vị thơm, ngon hơn, người dân thường hay cho nhân lạc rang giã nhỏ hoặc vừng trộn với đường.
Xem thêm
Bánh ngải Bình Liêu có hương vị thế nào?
Bánh ngải cứu của người Tày có hình dáng khá giống với món bánh dày của người Kinh. Bánh ngải tròn và dẹt được bọc trong túi bóng trắng để lộ ra màu xanh thẫm óng ả tạo cảm giác đẹp mắt và mát lành.
Bánh ngải Bình Liêu sau khi hoàn thành sẽ thơm mùi gạo nếp và mùi lá ngải, bánh rất dẻo, ăn vào có vị ngọt của đường, vị đắng nhẹ của lá ngải và cả vị thơm lừng của vừng hoặc lạc được rang. Bánh ngải là một loại bánh chay, rất dẻo, dễ ăn, không ngấy, có nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người.
Trước đây khi đời sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn thì bánh ngải Bình Liêu thường chỉ được dùng trong các lễ hội mừng cơm mới, ngày tảo mộ, ngày lễ Tết hay những ngày lễ quan trọng của dân tộc Tày. Ngày nay, khi đời sống của các dân tộc ở vùng cao được nâng lên thì người Tày lại dùng bánh Ngải như một món ăn hàng ngày.
Với hương vị độc đáo và cách chế biến tinh tế, Bánh ngải Bình Liêu mang đến cho thực khách một trải nghiệm ẩm thực phong phú, gợi nhớ về quê hương và truyền thống. Nếu có dịp ghé thăm Quảng Ninh, đừng quên thưởng thức bánh ngải để cảm nhận trọn vẹn nét đẹp văn hóa và ẩm thực của nơi đây.
