Di chỉ Đầu Rằm – Bảo vật văn hóa đặc sắc cần được bảo tồn
Di chỉ Đầu Rằm là một địa điểm khảo cổ học quan trọng và là bảo vật văn hóa độc đáo của Việt Nam, phản ánh đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán của tổ tiên người Việt. Với giá trị lịch sử và văn hóa to lớn, Di chỉ xứng đáng được bảo tồn và phát huy để thế hệ mai sau có cơ hội hiểu biết về di sản văn hóa phong phú của dân tộc. Hạ Long Media sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá vẻ đẹp và ý nghĩa của di chỉ Đầu Rằm, cùng những nỗ lực cần thiết để bảo vệ và gìn giữ “bảo vật” này cho tương lai.
Đôi nét về di chỉ Đầu Rằm – di tích khảo cổ quốc gia tại Quảng Ninh
Di chỉ Đầu Rằm được phát hiện và khai thác vào năm 1988, mang đến hàng trăm hiện vật có giá trị về mặt khoa học và lịch sử. Đây là một phức hợp di tích thuộc thời kỳ kim khí, phản ánh văn hóa Phùng Nguyên muộn – Đồng Đậu sớm, và là minh chứng tiêu biểu cho sự cư trú và phát triển liên tục của nền văn hóa biển Hạ Long.
Theo các nhà khảo cổ học, Đầu Rằm là di tích cư trú của người Việt cổ, diễn ra qua hai giai đoạn: khoảng 3.500-3.200 năm trước và 2.500-2.000 năm trước, tương ứng với thời kỳ Hùng Vương trong lịch sử sơ khai của dân tộc. Thêm vào đó, trong khu vực cũng có những địa điểm văn hóa tương tự như Đầu Rằm, bao gồm các di tích tại núi Cành Chẽ, Châm Chót, Mả Chuông và Hang Son.
Điều kiện tự nhiên và lịch sử nghiên cứu di chỉ Đầu Rằm
Sự kết hợp giữa điều kiện tự nhiên và các phát hiện khảo cổ đã tạo nên một bức tranh sinh động về quá khứ của di chỉ Đầu Rằm.
Di chỉ Đầu Rằm là một địa điểm khảo cổ học, được đặt theo tên dãy núi Đầu Rằm, nằm tại thôn 3, xã Hoàng Tân, huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh (nay thuộc thị xã Quảng Yên). Dãy núi này bao gồm hai ngọn núi thấp, chếch nhau, tạo thành hình cánh cung ven biển ở phía tây nam đảo Hoàng Tân.
Khu vực phía nam là đầm nuôi tôm, trong khi phía bắc là ruộng lúa, phía đông giáp thôn 2, và phía tây là đầm nuôi tôm nhìn về các xã Tân An, Tiền An, và Hà An. Khu di chỉ được bao quanh bởi sông Hàm Rồng ở phía bắc và sông Bến Giang ở phía tây nam.
Di chỉ Đầu Rằm nằm trên đảo Hoàng Tân, thuộc vùng các đảo ven bờ biển Đông Bắc Việt Nam, chủ yếu là các dãy núi đá vôi cao từ 100m đến 150m. Đảo Hoàng Tân là một trong hàng ngàn hòn đảo, tạo nên cảnh quan kỳ thú tại Vịnh Bắc Bộ và Vịnh Hạ Long. Địa hình bờ biển kéo dài từ Móng Cái đến Hải Phòng, cùng với sự phân bố dày đặc của các hòn đảo, đã tạo nên một vòng cung độc đáo tại địa đầu vịnh Bắc Bộ.
Vùng Đông Bắc, đặc biệt là khu vực duyên hải, được coi là một trong những lãnh thổ “mở” nhất Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong giao thương từ xa xưa và là con đường xâm lăng từ phương Bắc trong lịch sử, đồng thời tập trung nhiều “chiến khu.” Vì vậy, đảo Hoàng Tân và khu vực này có khả năng tiếp nhận dòng chảy văn hóa đa dạng.
Di chỉ Đầu Rằm lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1970 khi người dân địa phương tìm thấy một số rìu đá, đồ đồng và gốm. Sau điều tra ban đầu, năm 1988, nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Hảo đã khẳng định rằng di chỉ này thuộc văn hóa Hạ Long. Đến năm 1997, Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh và Viện Khảo cổ học xác định nơi đây có dấu tích cư trú của cư dân thời kỳ Kim khí.
Trong cùng năm, các cuộc khảo sát tiếp theo đã phát hiện vết cư trú ở vùng trũng yên ngựa trên núi Đầu Rằm, cho thấy có thể tồn tại hai lớp cư trú. Đến đầu năm 1998, di tích được khảo sát lại và xác nhận sự hiện diện của văn hóa Đông Sơn.
Di tích Đầu Rằm đã được khai quật ba lần vào các tháng 5/1998, 9/2005 và 9/2009, do Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh thực hiện.
Bình gốm Đầu Rằm – bảo vật quốc gia độc đáo đáng để chiêm ngưỡng
Bình gốm Đầu Rằm, được phát hiện vào năm 1998 tại di chỉ Đầu Rằm, xã Hoàng Tân, thị xã Quảng Yên, đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật Quốc gia vào tháng 12/2018. Đây là một hiện vật quý hiếm, độc bản, nằm trong số hàng trăm di tích thời tiền sơ sử ở miền Bắc Việt Nam. Qua phân tích nhiệt huỳnh quang, các nhà khoa học xác định bình gốm có niên đại khoảng 3.000-3.400 năm, thuộc giai đoạn muộn của văn hóa Phùng Nguyên.
Bình được làm từ đất sét, nung ở nhiệt độ 700-800°C, có xương gốm chắc chắn, màu xám đen, với lớp áo gốm đỏ sẫm. Hình dáng của bình giống như chiếc gùi tre, chiều cao 25,3cm và đường kính vai 14cm. Thân bình chia thành ba phần: miệng rộng 6,5cm, vai cao 2,3cm và thân cao 16,2cm. Mặc dù có một số chỗ bị vỡ và vôi hóa, bình vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên vẹn.
Điểm nổi bật của bình gốm Đầu Rằm chính là các hoa văn trang trí phong phú như hoa văn chải, đắp nổi, và đặc biệt là hình chữ S, thể hiện sự kết nối giữa cư dân Đầu Rằm với văn hóa Phùng Nguyên. Bình gốm không chỉ thể hiện kỹ thuật chế tác tinh xảo mà còn phản ánh đời sống vật chất và tinh thần của người Việt cổ.
Hiện nay, bình gốm Đầu Rằm đang được trưng bày tại Bảo tàng Quảng Ninh, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng bảo vật này cùng với các cổ vật quý giá khác, được bảo quản và bảo vệ theo quy định về bảo vật Quốc gia.
Di chỉ Đầu Rằm không chỉ là một điểm khảo cổ quan trọng mà còn là biểu tượng của nền văn hóa phong phú và đa dạng của dân tộc Việt Nam. Với giá trị lịch sử, khoa học và nghệ thuật đặc sắc, di chỉ này cần được bảo tồn và phát huy để không chỉ bảo vệ di sản văn hóa mà còn giáo dục các thế hệ mai sau về nguồn cội và truyền thống của dân tộc. Việc bảo tồn Di chỉ Đầu Rằm sẽ góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu, đồng thời thúc đẩy du lịch và nghiên cứu khoa học trong khu vực. Nếu có dịp đến Quảng Ninh và muốn đến tham quan các di vật của di tích cổ này, đừng ngần ngại mà liên hệ ngay với Hạ Long Media để được tư vấn về các tour du lịch tại Quảng Ninh nhé!
Lê Cảnh
Xin chào quý anh chị, tôi là Lê Cảnh - CEO của Hạ Long Media. Tôi rất hân hạnh được đồng hành cùng quý anh chị trong những tour du lịch Trung Quốc và tư vấn cho quý anh chị xây dựng hệ thống kinh doanh online.